Stuitpijn

Stuitklachten uiten zich vrijwel altijd in pijn, lokaal ter hoogte van het staartbeen, het os coccygis. De officiële term is coccygodynie wat niets anders dan pijn aan het staartbeen betekent.

Hoe klein het stuitje ook is, de pijn kan zorgen voor veel problemen en beperkingen in het dagelijks functioneren.

Op deze pagina ga ik kennis met je delen en je inzichten geven over de stuit en stuitklachten. Wil je meer info en up to date blijven van de laatste kennis en oefeningen? Zorg dat je me volgt op Instagram onder DeStuittherapeut.

De stuit

Het stuitje is het laatste gedeelte van de wervelkolom en bestaat uit een paar kleine wervels. Het beweegt voornamelijk bij de overgang naar het bovengelegen heiligbeen. Het wordt ook wel het staartbeen genoemd, waarschijnlijk omdat dit de plek is waar onze staart zou beginnen als we die zouden hebben, of een overblijfsel van als we die ooit hebben gehad.

Er zijn overigens best veel mensen die denken dat hun stuitje ter hoogte van de broekriem zit. Het stuitbeen zit echter helemaal beneden aan het bekken, een klein stukje achter de anus.

Het ontstaan van stuitpijn

In mijn behandelruimte heb ik patiënten met stuitklachten gezien van 9 tot 81 jaar. Dit waren voor het overgrote deel vrouwen, ook al waren zwangerschap en bevalling bij slechts een klein deel van de gevallen de oorzaak.

Klachten van het stuitje kunnen ontstaan door meerdere redenen. Klassiek is de val op de billen, zoals mijn dochter hier in het filmpje demonstreert. Ook na een tijd verkeerd zitten of na een bevalling kunnen echter klachten optreden. De grootste groep mensen die ik gezien heb had echter geen idee waardoor de klachten waren ontstaan.

Omdat er nog steeds weinig kennis is in de medische en paramedische wereld over het stuitje en stuitklachten, ben ik de laatste jaren zelf data gaan bijhouden.

Dit is wat ik tegengekomen ben in de praktijk aan oorzaken die de mensen noemden voor de start van hun klachten.

De reden van stuitpijn

In de literatuur wordt er vaak gerefereerd aan een te grote beweeglijkheid of instabiliteit van de stuit als belangrijkste reden van de klachten. Dit is op basis van een trauma zoals val of bevalling verklaarbaar, maar zoals uit bovenstaand overzicht blijkt, voor minimaal de helft van de patiënten dus ook niet. In de (fysio)therapeutische praktijk zien we doorgaans ook een onderliggend verstoorde biomechanica in de stuitgewrichten, echter dan vooral een verminderde beweeglijkheid die vaak gepaard gaat met een zijwaartse standsverandering (wat in de volksmond ‘de stuit staat scheef’ genoemd wordt).

Problematiek door een verminderde bewegingsvrijheid en een zijwaarts afwijkende stand wordt in de literatuur nauwelijks genoemd als oorzaak voor klachten, terwijl dit geconstateerd wordt bij vrijwel elke patiënt die we daarop onderzoeken. Deze discrepantie met de literatuur is verklaarbaar want vrijwel al het onderzoek is gedaan door artsen en die kijken vanuit hun scholingsachtergrond nu eenmaal veel minder naar de biomechanica, daar waar wij therapeuten juist onze expertise hebben. Dit heeft me geïnspireerd om een wetenschappelijke review te schrijven over de kwaliteiten en tekortkomingen van de huidige opvattingen over de aanwezigheid van stuitproblematiek, wat een directe invloed heeft op de behandelkeuzen.

Waar de meeste therapeuten en artsen nauwelijks kennis hebben van stuitproblemen, is het dus ook niet verwonderlijk dat een arts die zich er wel in verdiept heeft niet snel met de optie fysiotherapie zal komen naar de patiënt. Het overgrote deel van de honderden patiënten met stuitpijn die een afspraak bij mij gemaakt hebben de laatste jaren, hebben mij gevonden door zelf verder onderzoek te gaan doen naar de behandelmogelijkheden.

Tot slot zijn er ook andere verklaringen voor stuitproblematiek en daarvoor moeten we buiten de reguliere medische en paramedische paden kijken en naar een meer holistische benadering. Het bekken en met name de stuitregio zijn erg gevoelig voor invloeden van stress en vooral onveiligheid. Dit aspect, waar mede de oosterse geneeswijzen veel meer te bieden hebben dan onze westerse zorg, komt ook in de stuitopleidingen vaak niet tot nauwelijks aan bod en neem ik altijd mee als een potentieel belangrijke invloedsfactor bij stuitpijn. Meer over de holistische benadering van stuitklachten vind je op de pagina Behandeling.

De klachtpresentatie

Stuitklachten uiten zich doorgaans in lokale pijn net achter de anus en de pijn is doorgaans gemakkelijk op te wekken door erop te drukken. Zitten is voor vrijwel iedereen het meest vervelend en dat is voor sommigen voornamelijk op een harde ondergrond, terwijl voor anderen juist zachte zittingen het meeste last geven. Ook het opstaan uit zit en fietsen worden vaak als pijnlijk benoemd en in mindere mate klagen mensen met stuitklachten over pijn bij het liggen op de rug. Soms zijn ook toiletgang en geslachtsgemeenschap vervelend.

De klachten komen meestal door een verminderde beweeglijkheid, en/of een verkeerde positie van het stuitje. Daardoor beweegt het stuitje niet optimaal en komt het onder druk te staan. Een veranderde stand of functie van het stuitje gaat ook vaak gepaard met een veranderde functie van de bekkenbodemspieren, die belangrijk zijn bij onder meer het urineren en de stoelgang en voor de stabiliteit van het bekken. Het kan zelfs zorgen voor veranderde functie of stand van structuren in de omliggende regio’s zoals het bekken, de ingewanden, de lage rug, de liezen en de heupen en zelfs helemaal doorwerken tot hoog in de nek of tot aan de voeten.

Behandeling

Ook al weten de meeste artsen en fysiotherapeuten niet dat er een behandeling voor is, zijn stuitklachten vaak goed te behandelen. Meer daarover vind je op de pagina over de behandeling ervan.

Meer info

Wil je meer info over stuitklachten en de behandeling ervan? Zie daarvoor de video’s die ik opgenomen heb en gepost heb op mijn sociale media (Instagram account DeStuittherapeut).

Je vindt ze ook hier op de website: